عومەر عەلى غەفور
دوور لە شۆڕبونەوە بۆ قولاَیى مانا فەلسەفیەكانى هەردوو چەمكى (ئەشق) و (ئەقڵ) و بەرجەستەبونیان لە كەسایەتى مرۆڤەكاندا، كە رەنگە بۆ ئەو بابەتەى ئێمە دەمانەوىَ لێى بدوێین زۆر گرنگ نەبىَ، دەتوانین بە كورتى بڵێین (ئەشق) حاڵەتێكە لەسەر بناغەى سۆز دامەزراوە، كە هەردوو بەهاى خۆشەویستى/رق بەرهەمدەهێنىَ و پێوەرەكانیشى پتر پێوەرى زاتى- دەرونی و سۆزباوین و كەمتر ملكەچى پێوەرە ماددى و بابەتیەكانە.هەرچى (ئەقڵ)ـە پتر وابەستەى پێوەرە ماددى و كۆنكریتیەكانەو كەمتر حساب بۆ سۆز و دەرهاویشتەكانى دەكات.
كەسى ئاشق مەلەكەى ئەقڵ و تواناى هەڵسەنگاندنى بابەتى و بەرژەوەندگەرایانەى لە مامەڵەكردنى لەگەڵ مەئشوقەكەى تا نزمترین پلە دابەزاندوە بە شێوەیەك ناتوانىَ عەیب و ناتەواویەكانى و دەرەنجامە خراپەكانى خۆتوانەوەى دەروێشانەى لە كەسێتى ئەو مەئشوقەدا دەرك بكات.
هەرچى كەسى ئاقڵە، كەسێكى براگماتى و بەرژەوەندگەرایە. پەیوەندى و بڕیارەكانى لەسەر بناغەى لەبەرچاوگرتنى بەرژەوەندیەكانى خۆى دادەرێژىََ نەك لەسەر بناغەى ئەوینداریەكى سۆزباوى، كە رەنگە زۆرجار پێوە وابەستەبوونى لەسەر حسابى فەرامۆشكردنى بەرژەوەندییە ماددیەكانى خود بىَ، ئیدى ئەو خودە خودێكى تاكەكەسى بىَ، یان خودێكى مەعنەوى وەك حزب یان دەوڵەت.
ئەگەر پەیوەندى كورد/ئەمریكا لە كوردستانى خۆمان بكەینە نمونەى ئەم دوو كەسایەتیە، ئەوە بێشك كورد، یان وردتر سەركردایەتى سیاسى كوردو بەشێكى بەرچاو لە نوخبە سیاسى و رۆشنبیریەكەى، كارەكتەرى (ئاشق) و، ئەمریكایش كارەكتەرى (ئاقڵ) بەرجەستە دەكەن.
كورد ئاشقى ئەمریكا بووە(لەبەرچى ئاشقى بووەو ئاخۆ ئەو ئەشقە پاساوێكى مەنتیقى هەیە یان نا ئەوەیان بابەتێكیدیكەیە)، ئەشقێكى بێسنور تا ئەو رادەیەى زۆر جار زاتیەت و سەربەخۆیى خۆى لەدەست دەدات و لەنێو كەسێتى ئەودا دەتوێتەوە، نابینى گەورە بەرپرسانى حكومى كورد، ئێستاش كە پۆستى سەرۆكایەتى جۆراوجۆریان لە حكومەتى فیدرال و هەرێمدا هەیە كاتىَ لەگەڵ وەزیرێكى ئەمریكى پلە نەویتریش رادەوەستن هێندە بەشەرمەوە دەوەستن وەك ئەوەى هێشتا نوێنەرى حزبەكانى خۆیان بن لە هەشتاو نەوەدەكاندا كە كورد خواخواى بوو بەرپرسێكى ئەمریكى و ئەوروپى پلە دوو و سىَ و خوراتریش لایەكى بەلادا بكاتەوە، بێئاگا لەوەى ئێستا ئەوان لە ئاستێكى بالاَى بەرپرسیارێتیدان و نرخ و كێشى تایبەتیان هەیە.
نابینى لە كاتێكدا راگەیاندنى ئەمریكا خۆى پەردەى لەسەر پێشیلكاریەكانى زیندانەكانى ئەبوغریب لادەداو رەخنەى توندى لە سیاسەتى ولاَتەكەى دەگرت كەچى گەورە بەرپرسەكانى ئێمەو زۆرێك لە دەزگا راگەیاندنەكان پاساویان بۆ دەهێنایەوە، چونكە ئاشق ناتوانىَ عەیبەكانى مەئشوقەكەى ببینىَ..ئەمە لە كاتێكدا دەبوو ناوەندى سیاسى و راگەیاندنى كوردى پتر لە شوێنەكاندیدى بەو دیمەنانە بوروژایە لەبەر هۆیەكى زۆر سانا ئەویش ئەوەیە كە ئێمە تا ئێستاشى لەگەڵ بىَ فیزو ناز بە سەر ناوچەى رۆژهەلاَتى ناوەراِستدا دەكەین گوایە ئێمە مێرگى دیموكراتیەت و مافى مرۆڤین لە ناوچەكەدا.
نەماندى ئەو دەزگا راگەیاندنە دیموكرات و مرۆڤدۆستەو، ئەو حزبە سیاسیە فوول دیموكراتیانە كەمترین رەخنە لە بەكارهێنانى زیاد لە پێویستى توندو تیژى و كوشت و بڕى بىَ ناوبگیرى ئەمریكیەكان لەناوچە گەرمەكانى عێراق بگرن، كە زۆر جار راگەیاندنى ئەمریكى خۆى لەو پیشێلكاریانە هاتۆتە دەنگ. دیارە كە ئێمە لە ئەمریكیەكان ئەمریكیترین!.گرفتەكە لەوەدایە ئەشقەكەى كورد ئەشقێكى یەكلایەنە و بىَ وەلاَمە. ئەمریكا تەنها لەگەڵ ئیسرائیل بە مەنتیقى ئاشق مامەڵە دەكات.
لەهەموو دۆسیەكاندا پشتیوانى بىَ قەید و شەرتیەتى و بەرژەوەندى ئەو بە بەشێك لە ئاسایشى نەتەوەیى خۆى دادەنىَ. جگە لەو دڵى خۆى بە تەرەفێكیدى نەداوە، كورد وتەنى (دڵى لەسەر یەكێكە و چاوى لەسەر هەزار). ئەو تەنها چاوى لەگەڵ ئێمەیە نەك دڵى. پێویست ناكات قەوانە كۆنەكەى مامەڵەكردنى واشنتۆن لە گەڵ دۆسیەى كورد و غەیرى كورد بە سیاسەتى (بانێكەو دوو هەوا) دوبارە بكەینەوە، ئەوەندە هەیە ئەمریكا ئاشقى بەرژەوەندیەكانى خۆیەتى نەك كارەكتەرێكى دەرەكى تایبەت، ئەمەش لە رووى سیاسیەوە مافى رەواى خۆیەتى.
دیارە لە رەوتى سوڕانەوەیشى بەدەور ئەو بەرژەوەندیانەدا سوود یان زیان بەم یان بەو لایەن دەكەوىَ و لەوەشدا هیچ باكى نیەو شەرمیشى لێناكات و دڵزویربونى كەسیشى لا گرنگ نیە.كوردى ئاشق، لەژێر كاریگەرى گەشبینى و خۆشباوەڕییەكى ئاشقانەدا بەرامبەر مەئشوقەكەى، پێى وابوو لەگەڵ روخانى سەدام ئەمریكا گشت مافەكانى لەسەر سینیەكى زێڕین پێشكەش دەكات، بەلاَم هەر لە هەنگاوە سەرەتاكاندا پێشبینیەكەى نەیپێكاو رىَ نەدرا هیچكام لە ناوچە تەعریبكراوەكان بخرێنەوە سەر هەرێمى كوردستان.
د.مەحمود عوسمان راشكاوانە وتى: (لایەنە عێراقیەكان لاریان نەبوو لەوەى كە هەندىَ ناوچە، بۆ نمونە مەخمور، بخرێنەوە سەر كوردستان، بەلاَم برێمەر رێى بەوە نەدا). دواتریش بۆ رازیكردنى عەرەبەكان و ولاَتانى ئیقلیمى لە چەندین وێستگەدا دژ بە بەرژەوەندى كورد هەڵوێستى گرت، لەوانە مەسەلەكانى پێشمەرگەو ناوى كوردستان و مەسەلەى كەركوك و بۆندەكانى نەوت و..هتد.
تا كار گەیشتە ئەوەى سەركردایەتى كورد، وێڕاى ئەو ئەشقە قوڵەى، لەوە زیاتر خۆى پێنەگیرىَ و لە ناوەراستى 2004دا مام جەلال و كاك مەسعود نامەیەكى نیگەرانى ئاراستەى سەرۆك بۆش بكەن، كە رەنگە ئەوە یەكەم راچڵەكینى گەورە بىَ بۆ جەماوەرى كوردستان كە تا ئەو كاتە لە لایەن سەركردایەتى كوردەوە ئاگادار نەكرابوو لەو بىَ مروەتیەى ئەمریكاى مەئشوق بەرامبەر كوردى دڵساف و ئاشقى هەیەتى. دواتریش راپۆرتەكەى بێكەر-هاملتون زۆر بێموبالاتانە بازى بەسەر خەونەكانى كوردا داو زۆرێك لە دەسكەوتە دەڵەمەكانى خستەوەبەر ئەگەرى مەترسى و تەنانەت خۆى نەپاراست لەوەى كوتلەى كوردیش تاوانبار بكات بەوەى كە ئەولەویەت بە مافە ئەتنیەكانى خۆیان دەدەن نەك بە بەرژەوەندى ولاَتەكە(عێراق).
واوەتریش وەرە بازدانیان بەسەر دەسەلاَتى هەرێم و بۆردومانكردنى شوقەیەكى قوتابیان لە هەولێر چەند ساڵێك پێش ئێستاو تەقەلێكردن و كوشتنى(بە هەڵە)ى چەندین كەس لە هێڵەكانى نێوان شارەكانى كوردستان و هەڵكوتانەسەر و دەستگیركردنى چەندین سەركردەى كوردى و نوێنەرانى رەسمى ولاَتانى دراوسىَ بەبىَ پرس پێكردن و حساب كردن بۆ دەسەلاَتى هەرێم، دواترینیشیان داكۆكیكردنیان لە دواخستنى جێبەجێكردنى مادەى 140، كە چەندین جار سەرۆك كۆمارو سەرۆكى هەرێم دواخستنى ئەو پرۆسەیان بە هێڵى سورو سەرەتاى شەڕێكى ناوخۆى راستەقینە لە قەڵەمدەدا.
كەچى وا خەریكە، دیارە لە ژێر بارى تەرغیب و تەرهیبى ئەواندا، بەبیانوى هەبونى پاساوى تەكنیكى سەرى رەزامەندى بۆ دەلەقێنن، هەموو ئەمانە بەڵگەى ئەوەن كە ئەمریكا بە مەنتیقى (ئاقڵ) نەك (ئاشق) مامەڵە لەگەڵ كورد دەكات، هەر وا بووەو هەر واش دەمێنێتەوە. ئاخر كارەكتەرى براگماتى ناتوانىَ ئاشق بىَ، چونكە ئاشق دەبىَ ئامادەى سوتان بىَ لە پێناو مەئشوقەكەیدا، بەلاَم ئەمریكا نەك تەنها (بەرامبەر) بە قوربانى بەرژەوەندیەكانى خۆى دەكات بەڵكو گەر پێویست بكات تەنانەت بەها ئینسانى و شارستانیەكانى خۆیشى قوربانى بەرژەوەندییە ئابورى و سیاسیەكانى دەكات.
ئەمە بەدیهیەتە، نەك رق لە ئەمریكا.ئەمریكا هێزێكى گەورەیە لە جیهاندا. بۆ كورد گرنگە پەیوەندى توندوتۆڵى لەگەڵى هەبىَ، بەلاَم پەیوەندیەكى ئاقلاَنە نەك ئاشقانە، پەیوەندیەك ، بە هەمان مەنتیقى ئەمریكا خۆى، لەسەر بناغەى خزمەتكردنى بەرژەوەندیەكانى كورد دامەزرابىَ نەك لەسەر بناغەى خۆشباوەڕى بە لێدوانێكى دبلۆماسى بەرپرسێكى ئەمریكى یان پیاهەڵدانى رۆژنامەنوسێكى ئەمریكى وەك تۆماس فریدمان یان كریستۆڤەر تۆرچیاو هیدى.ئەو ئەشقە ئەمریكییەمان، تووشى جۆرێك لە غرورو بێمنەتبون لە دەوروبەر و بێموبالاتى بەرامبەر كارەكتەرەكان و روداوەكانى دەروبەرمانى كردین، بەتایبەت لە ساڵە سەرەتاكانى دواى روخانى سەدام، پێمان وابوو دەتوانین بە گڕى ئەو ئەشقە دڕ بە گشت تاریكیەكانى دەروبەرمان بدەین، ئەومان هەبىَ بەسمانە، سوریا چییە؟! توركیا چییە؟! ئێران چییە،؟!موقتەدا سەدر كێیە؟ جەعفەرى و مالیكى كێن؟! هاشمى و دلێمى كوڕى كێن؟!.
بەلاَم روداوەكان دەریانخست نەك كیانێكى بىَ پشت وپەناى وەك ئێمە، كە بۆردومانەكانى سنورەكانمان لە چەند مانگى رابردودا دەریخست هێشتا چەند بىَ كەسین، بەڵكو تەنانەت ئەمریكا خۆیشى ناتوانىَ باز بەسەر راستییە كۆنكریتیەكانى دەڤەرەكەداو بدات و فشارو ئەجینداكانیان نادیدە بگرىَ، وا دەبینى ئەمریكا چۆن موغازەلەى كۆمەڵىَ هۆزى سوننەى بیابانەكانى ئەنبار و دیالە دەكات و سەرۆك بۆش بە تایبەتى سەردانیان دەكات.
لێرەوە بۆ ئێمە گرنگە پەند لەوەى رۆشت وەرگرین، هیچ نەبىَ بە گوزارشتى پەندە ئینگلیزیەكە (با هەموو هێلكەكان نەخەینە سەللەیەكەوە). مەنتیقى ئاشقانیش لە دنیاى سیاسەتدا مەنتیقێكى زڕو دۆڕاوە، مەگەر ئەوانەى ئاشق و مریدى میللەتى خۆیان و بەرژەوەندیەكانى خۆیانن و متمانەى رەهایان تەنها بەو ئەشقە خۆماڵییەو بە مەئشوقى راستەقینەى خۆیان، كە میللەتە، دەسپێرن، چونكە هێزێك، یاخود دەسەلاَتێك خۆشەویستى میللەتى لەگەڵ بىَ سەرەنجام ویستى خۆى دەباتەسەرو دەیباتەوە، هەروەك دەسەلاَتێك میللەتى خۆى لىَ تۆرابىَ وەك ئەو جەنگاوەرەیە شیرەكەى دەستى ژەنگ و خۆرە لێى دابىَ، كە لە كەمترین روبەروبونەوەدا دەشكىَ و دەدۆڕىَ.
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق