عومەر عەلى غەفور
ئاین، هەر ئاینێك بێت، بەچاوپۆشین لەوەى ئاخۆ سەرچاوەى دروستبوونى وەحى ئیلاهییە یان فیكر و ئەزموونى مرۆیى، لەوە دەرناچێ كە كۆمەڵێ تێڕوانین و وێناكردن و بیروباوەڕە بۆ بوون و ژیان و كۆمەلاَیەتى، كە ئیمكانى ئەوەى هەیە مرۆڤ باوەڕیان پێ بهێنێ یان باوەڕیان پێ نەهێنێ، چونكە ئەگەر ئاینێك لە زاتى خۆیشیدا هەڵگرى بەهایەكى رەها بێ، ئەوا ئەو بەڵگانەى ئاینەكە هەقیقەتى خۆییان پێ دەخاتە روو بەلاى عەقڵى بەشەرییەوە بەڵگەى رێژەیین، واتە بەلاى فیكر و عەقڵى بەشەرییەوە وەك یەكێ لە ئەگەر و مومكیناتەكان نەك تاكە مومكین دەردەكەون.
بە دەربڕینێكیدى بەڵگەكان لەسەر راستیى بنەماكانى ئیمان لە هەر ئاینێكدا بەڵگەى رەها نین كە عەقڵى هیچ مرۆڤێك نەتوانێ رەخنەیان لێ بگرێت و باوەڕیان پێ نەهێنێ، بەڵكو سروشتى ئەو بەڵگانە بەجۆرێكە كە دەكرێ جێى مشتومڕ و ناكۆكى بن و لەكاتێكدا هەندێ لە مرۆڤەكان دڵیان بەو بەڵگانە ئاودەخواتەوە و ئیمانى پێ دێنن دەبینین ئەو بەڵگانە بەلاى هەندێكیترەوە لاوازن و رەتیدەكەنەوە.
گەر وا نەبوایە دەبوو هەموو مرۆڤایەتى لەسەر یەك ئاین كۆببێتەوە، بەڵام وەك دەبینین چەندین ئاین و رێڕەوى فیكرى سەرەكى و دەیان و سەدان ئاین و رێڕەوى لاوەكى لە دنیادا هەن و هەیانە هەزاران ساڵ تەمەنیەتى و هەر یەك لەوانە ژمارەیەكى زۆر تا كەم لە چین و توێژى جیاجیاى خەڵك باوەڕیان پێ هێناون.ئاخر قورئان راشكاوانە پێمان دەڵێ "وما اكپر الناس ولو حرصت بمۆمنین" واتە "بەشى زۆرى خەڵك باوەڕ –بە ئاینى خوا- ناهێنن تەنانەت گەر تۆ –ئەى محەمەد- زۆر بەتەنگ ئەمەیشەوە بیت و رەنجى بۆ بدەیت".
دیارە باوەڕهێنانى راستەقینەیش بە هەر ئاینێك پێش لەوەى ملكەچكردنێكى كردەیى بێ بۆ فەرمان و ئەركەكانى ئاینەكە باوەڕهێنان و سوكنایى پێهاتنێكى قەلبییە.
ئەو ئیمانەی كە بەبێ تێفكرین و قەناعەتى شەخسى و تەنیا وەك لاساییكردنەوەى ئاینى باوباپیران دروست دەبێ، كە ئیمانى بەشى هەرە زۆرى شوێنكەوتووانى ئاین و ئاینزاكانى سەر زەوى لەو جۆرەیە، ئەگەر وردى بكەیتەوە ئیمانهێنانە بە بڕیارى باوباپیرانیان كە پێش لەوان بڕیاریان داوە شوێن ئەو ئاینە بكەون و ئەوانیش بە هەمان شێوە ئیمانیان بە بڕیارى نەوەى پێش خۆیان هێناوە تا دەگاتەوە سەر یەكەم بەرەباب كە ئاینەكە بۆ یەكەم جار لە نێویدا سەرى هەڵداوە. هەروەها ئەو ئیمانەى لەژێر زەبرى ترس و ناچاریدا و دوور لەم باوەڕهێنانە خۆویستانەیە بێتەكایەوە باوەڕێكى ساختەیە، لێرەوەیە پەروەردگار بەسەرسوڕمانەوە لە پێغەمبەر دەپرسێ "أأنت تكره الناس حتى یكون مۆمنین؟!" ئایا تۆ زۆر لە خەڵك دەكەیت تا ببنە ئیماندار؟. واتە ئیمان بە زۆر دروست نابێ.
مەبەست لەمەى سەرەوە ئەوەیە كە ئەستەمە، گەر نەڵێن مەحاڵە، كۆمەڵگەیەك بدۆزیتەوە كەسانێكى تێدا نەبێ كە باوەڕیان بە ئاین یان ئاینزاى گشتیى كۆمەڵگەكە نەبێ بەتایبەت لە كۆمەڵگە خوێندەوار و رۆشنبیرەكاندا.لێرەدا باس لەوە نیە ئاخۆ پرنسیپەكانى فلاَنە ئاین چەندە لەگەڵ عەقڵ و بیركردنەوەى زانستى و مەنتیقى و پەرەسەندنى بیروهۆشى مرۆڤدا سازن، یان ئایا ئەوانەى شوێنى كەوتوون چەندە بیروباوەڕەكەیان لە روانگەى لێكدانەوەیەكى عەقلاَنییەوە گەلاَڵە كردوە، بەڵكو باس لەوەیە كە بەچاوپۆشین لە ماهییەتى ئاینەكان، ئاسمانى بن یان مرۆڤكرد، هەمیشە و لە هەموو كۆمەڵگەیەكدا كەسانێك دەبن كە دڵیان بە بەڵگەكانى راستیى ئاینى كۆمەڵگەكەیان ئاو نەخواتەوە، كە كۆمەلگەى كوردستانیش كە بەشى هەرە زۆرى موسڵمانە لەم رێسایە بەدەر نیە..ئەمە سروشتى كۆمەڵگەى مرۆزڤایەتییە و لە كۆندا وا بووە و ئێستەش هەر وایە.
لە سەردەمى بتپەرستیى پێش ئیسلامدا مێژوو ناوى چەندین كەسى لە كۆمەڵگەى عەرەبیى ئەو كاتەدا تمار كردوە كە بەبێ ئەوەى ئاینێكى ئاسمانیشیان بۆ هاتبێ جیاواز لە ئاینى كۆمەڵگەكەیان، كە بتپەرستى بووە، یەكتاپەرست بوون. كاتێ ئیسلامیش هات و تەنانەت لەو كاتەى كە پێغەمبەر (د.خ) خۆی ئامادە بووە كەسانێك لە كۆمەڵگەى مەدینەدا هەبوون كە بە رواڵەت ئیمانیان هێنابوو بەلاَم لەناخەوە بێباوەڕ بوون و پێیان دەوترا دووڕوو (منافق) و سورەتێكى سەربەخۆ بەناوى (المنافقون) لە قورئاندا هەیە. هەروەها لە كۆمەڵگەى ئیسلامیى سەدەكانى دواتریشدا هەمیشە كەسانێك هەبوون كە بیباوەڕ بوون بە ئاینى كۆمەڵگەكە و مێژوو ناویانى تۆمار كردوە.
لە مێژووى كۆمەڵگە مەسیحییەكانیشدا هەمیشە خەڵكانى یاخى و بێباوەڕ هەبوون كە لەگەڵ هەموو شالاَوەكانى سەركوتكردنیان لەلایەن دەسەلاَت و دامەزراوەى ئاینییەوە توانیویانە درێژە بە رەوتى تایبەتى خۆیان بدەن تا گەیشتە ئەوەى توانرا ئیمپراتۆریەتێكى جیهانى لەسەر بناغەى ئەو بێباوەرییە بنیات بنرێ، كە ئەویش یەكێتى سۆڤیەتى پێشوو بوو.
لەناو ئەو ئیمپراتۆرییەتە ئیلحادییەشدا بە هەمان شێوە خەڵكانێكى زۆر هەبوون كە باوەڕیان بەو فەلسەفە و ئایدیۆلۆژیایە نەبووە.جا لەبارێكدا هیچ كۆمەڵگەیەك خاڵى نەبێ لە كەسانێك كە بێباوەڕن بە ئاین و فەلسەفەى گشتیى كۆمەڵگەكە، نكولیكردنى كۆمەڵگە و یاساكانى لە بوونى ئەو دیفاكتۆیە و سەركوتكردنى سەردەكیشێ بۆ سەرهەڵدانى دیاردەیەكى ترسناك كە ئەویش دیاردەى دووڕووییە واتە (نیفاق).
كاتێ بێباوەڕەكان بە ئاینى كۆمەڵگەى نالێبوردە ناتوانن بەئاشكرا ناخى خۆیان دەربڕن، ئەو راستییە لە ناخیاندا دەشارنەوە و وێنەیەكى درۆزن لە كەسایەتى خۆیان نیشانى كۆمەڵگە دەدەن و بەم كارەیان هەم كەسایەتیى خۆیان دەشێوێنن و هەم دەوروبەرەكەشیان فریو دەدەن.دووڕوویى نەخۆشییەكى فیكرى و دەروونییە، چەندە ژمارەى دووڕووان لە كۆمەڵگەیەكدا زۆر بێ هیندە ئەو كۆمەڵگەیە لاواز و نەخۆشە و نیشاندەرى ئەوەیە كە مرۆڤ لەو كۆمەڵگەیەدا ئازادى لێ زەوت كراوە.
ئەگەر هەموو كەسێك ئازاد بێ لەوەى رێبازى ژیانى خۆى دیارى بكات بەبێ ئەوەى ژیان و بەرژەوەندییەكانى بكەونە مەترسییەوە دووڕوویى سەرهەڵنادات.مەترسى لە بوونى جیاوازیدا نیە، ئاینى خاوەن بنەماى پتەو بە بوونى راى جیاواز و ئاینى جیاواز ناكەوێتە مەترسییەوە. هەر ئەوە كە ئاینێك، یان وردتر بڵێین شوێنكەوتوانى ئاینێك قبوڵیان بێت ئەندامەكانى ئەو كۆمەڵگەیە لە قبوڵكردن یان نەكردنى ئاینەكەدا ئازاد بن گەورەترین سەركەوتنە. خۆ ئەگەر ئەو ئاینە توانى بە زمانى دڵ و عەقڵ تەواوى ئەندامەكانى كۆمەڵگەیەك كەمەندكێش بكات ئەوە نورى عەلا نورە و پیرۆزى بێت، بەلاَم ئەگەر ئەوە رووى نەدا ئەوە رەوا نیە بە زەبرى چاوسووركردنەوە زارى نەیارانى ببەستێ.
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق