تەنیا پاڵنەر و بەها و لۆژیكە گەورە و بەهێزەكان نین كە مرۆڤەكانى كۆمەڵگەى كوردستان و غەیرى كوردستان دەبزوێنن و وایان لێ دەكەن لە پرسێكى تایبەتدا بەم یان بەو باردا هەڵوێست وەربگرن و بڕیار بدەن، بەڵكو زۆر جار-گەر نەڵێم بەزۆرى- پاڵنەر و بەها و لۆژیكە بچووك و سادە و ساكار و رووكەشەكان دەبنە بزوێنەرى سەرەكى، واتە مەرج نیە ئاپۆرەى مرۆڤەكان هەمیشە عەقڵانى و دوور لە سۆز بیر بكەنەوە و شتى چاك هەڵبژێرن، مەرج نیە هەمیشە كەسایەتى و حزب و گرووپ و دەسەڵاتى خاوەن فیكر و بەها و مەنتیقى بەهێز جێى رەزامەندیى جەماوەر بێ، بگرە دەكرێ هەندێ جار پێچەوانەكەى راست بێ.
رۆجیە گارودى لەسەر زارى بەڕێوەبەرى ئێزگەیەكى رادیۆیى فەرەنسا دەڵێ "چی بكەین، هەتا ئاستى بەرنامەكانمان دادەبەزێنین جەماوەرمان زیاتر دەبێ". لە هەڵمەتى هەڵبژاردنەكانى سەرۆكایەتیى ئەمریكادا زۆر جار دواى مێزگردێكى هەردوو كاندیدە ركابەرەكە، یان دواى بڵاوبوونەوەى هەواڵێك، رێژەى لایەنگرانى كاندیدەكان گۆڕانى بەرچاوى بەسەردا دێ. یەكیتى و پارتى لە كاتى هەڵمەتەكانى هەڵبژاردندا پەنا دەبەنەوە بەر نیشاندانى دیمەنى تاوانەكانى رژێم و ئۆپەراسیۆنەكانى پێشمەرگە لە شەستەكانەوە تا راپەڕین، تا سۆزى خەڵك ببزوێنن و دزێوییەكانى سیاسەتى 18 ساڵى رابردوویان بیر بچێتەوە، ئەوەیش رۆڵى خۆى هەیە.
ئەمە بەڵگەى ئەوەیە سۆز زیاتر لە عەقڵ كاریگەریى لەسەر هەستى گشتى هەیە لە بەلادا خستنى ململانێكاندا. شتێك هەیە لە كوردەواریدا پێى دەوترێ "چاولێكەرى"، یان "مۆدێل"، بەزمانى فەلسەفەیش پێى دەوترێ "گیانى سەردەم".
چاولێكەرى سیستمێكى بیركردنەوەیە كە تێیدا لەبریى عەقڵ سۆز زاڵ و بڕیاردەرە، مرۆڤى چاولێكەر بۆ دیاریكردنى هەڵوێستى خۆى لە مەسەلەیەكدا لەباتیى ئەوەى پشت بەبیركردنەوەى خۆى ببەستێ، خۆى بەدەم لێشاوى جۆرێك لە هەست و بیكردنەوەى گشتیی باوەوە دەدات، ئەمە وەك چۆن لە هەڵبژاردنى جۆرى جلوبەرگ و پێڵاو و تەسریحەى پرچ و ناوى منداڵ و كۆمپانیا و سۆپەرماركێت و شتى تردا رەنگ دەداتەوە، بەهەمان شێوە لە بوارى هەڵبژاردنى فیكر و حزب و گرووپی سیاسی و كۆمەڵایەتیشدا دەورى خۆى دەبینێ.
سەردەمێك شیوعیەت و بیرى چەپ بووبووە مۆدێلى رۆژ (گیانى سەردەم)، تەنانەت پیاوە ئاینیەكانیش لێى دەرباز نەبوون، قەت راست نیە بڵێین هەزاران خەڵكى نەخوێندەوار و نیمچە نەخوێندەوارى كورد بەهۆى كتێبە فەلسەفییە وشك و قووڵەكانى بیرمەندانى ماتریالیزمى ماركسییەوە بووبوونە شیوعی. لە سەرەتاى نەوەدەكان و تا ناوەڕاستەكانیشى (بەئیسلامیبوون) لە كوردستان بووبووە مۆدێل، رۆژانە ژمارەى نوێ روویان تێ دەكرد و حزبە ئیسلامیەكان لە ماوەیەكى قیاسیدا بوونە هێزى سێیەم.
ئەو كاتە فەلەكەدین كاكەیى لە وتارێكیدا لە هەفتەنامەى گوڵان نووسیبووى "جاران كوڕانى مەلا و شێخەكان دەبوونە شیوعی، ئێستە كوڕانى بەرپرسەكانى پارتى و یەكێتى دەبنە ئیسلامى"، هەر وایش بوو. گومانى تێدا نیە ئاپۆرەى ئەو گەنجە 18 و 20 ساڵانەى بەلێشاو دەبوونە ئیسلامى لەبەرئەوە نەبوو لە قووڵایى پرۆژەى ئیسلامى گەیشتبن، چونكە تێنەگەیشتبوون، بەڵكو بەزۆرى بەدەم مۆدێلێكەوە دەچوون. شێخ محەمەد غەزالى دەڵێ "گەنجى وا هەیە نازانێ وشەى دەوڵەت ماناى چییە كەچى داواى دەوڵەتى ئیسلامى دەكات".
لە هەڵبژاردنەكەى ئەمجارەى كوردستاندا لەبریى ئیسلامیەكان، گۆڕان بوو بە مۆدێل، زۆرێك لەوانەى دەنگیان بە گۆڕان دا لەو رووەوە دەنگیان پێ نەدا كە ئەو بزووتنەوەیەیان ناسیبێ و لە بەرنامە و توانا و لێبڕانى لە بەدیهێنانى دروشمەكانیدا دڵنیا بووبن، بەڵكو وەك مۆدێلێك لە هەست و بیركردنەوە و خۆدەربرین دەنگیان پێ دا، ئەوەیش خاڵى بەهێزى بوو.
ئەوانەى شوێنى رەوت و گرووپى مۆدێل دەكەون بەعەقڵانى شوێنى ناكەون بگرە بەدیمەن و سەداى كاریگەر دەبن، زۆر نێزیكیشە سبەى بەدواى مۆدێلێكیدیكەدا بەجێی بێڵن، هەر وایشە.
شیوعیەكان وازیان لە شیوعیەت هێنا، زۆرێك لەو ئیسلامیانەى جاران سەلاموعەلەیكى عەلمانیەكانیشیان بە كوفر و فیسق و خەلەل لە (وەلائو بەرا)دا دەزانى قۆناغى مۆدێلەكە تیپەڕى گەڕانەوە سەر ئینتیما پێشووەكەى جارانیان، یان ئەو حەماسەیان نەما، ئەوانەیش دەنگیان بە گۆڕان داوە سبەى كە مۆدێلێكى تر سەرى هەڵ دا بەجێى دێڵن.
ئەمەى دەیڵێم بەو مانایە نیە كە شیوعیەكان، ئیسلامیەكان یان گۆڕان خاوەنى بیر و بەرنامە نین و كەس بەهۆى ئەو بەرنامەیەوە شوێنیان ناكەوێ، بەڵكو مەبەست ئەوەیە بەشێكى زۆر لە خەڵك دەكەونە ژیر كاریگەریى ئەو هەستە گشتییەوە كە لە قۆناغێكدا بەسەر گۆڕەپانەكەیاندا زاڵە و زۆر جار عاتیفییانە تەسلیمى دەبن، بەوەیش حزب یان بزاڤى مۆدێل دەیباتەوە.
بوون بە مۆدێل شتێكى سووك و بێبایەخ نیە گاڵتەى پێ بكرێ یان بە كەم بزانرێ، هەر هێز و وێنە و حاڵەتێك بوو بە مۆدێل لاى شەقام سیحرێكى وا پەیدا دەكات كە خەڵك عاشق و كەمەندكێشى دەبن، لە ململانێى هێز و گرووپەكانیشدا ئەوە دەیباتەوە كە بتوانێ بەبەردەوامى گوتار و میكانیزمەكانى خۆى نوێ بكاتەوە و ببێتە مۆدێلێك بۆ هەمیشە، ئەگەر ئەمە مومكین بێ. ئەم سیستمە لە بیركردنەوە و بڕیارداندا هەمیشە دەمێنێ و نامرێ، چونكە زۆرینەى خەڵك بەشێوەیەكى سادە و زیاتر لەژێر كاریگەریى سۆزدا بڕیار وەردەگرن، ئەمیش نەك لەبەرئەوەى نایانەوێ عەقڵانى و قووڵ بیر بكەنەوە، بەڵكو لەبەرئەوەى توانایان هەر ئەوەندەیە.
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق